خبرگزاری مهر- گروه استانها: بازخوانی آخرین نتایج آمارگیری از نیروی کار که اوایل مرداد امسال توسط مرکز آمار ایران منتشر شد نکات قابل‌تأملی را در خود دارد، بیکاری در استان‌های محروم در حال اوج گرفتن است و این نگرانی‌ها را دوچندان می‌کند.
بر اساس آمار، در بهار امسال، استان‌های چهارمحال و بختیاری با ۲۲.۸ درصد، کرمانشاه با ۱۹.۴ درصد و سیستان و بلوچستان با ۱۸.۶ درصد در صدر استان‌های دارای بیشترین جمعیت بیکار قرار گرفتند. با این حساب تقریباً یک‌سوم جمعیت فعال در استان چهارمحال و بختیاری بیکار هستند.
بیکاری همچنان در استان‌های محروم موج می‌زند
این در حالی است که باوجود وعده متولیان برای بهبود روند اشتغال در استان‌های محروم، درصد بیکاری نسبت به بهار سال گذشته در استان چهارمحال و بختیاری ۲.۵ درصد و در استان سیستان و بلوچستان ۵.۹ درصد افزایش‌یافته است و در استان کرمانشاه نیز تنها ۰.۸ درصد با کاهش مواجه شده است.
همچنین در رده‌های بعدی استان‌های با بیشترین نرخ بیکاری، لرستان با ۱۵.۹ درصد، البرز با ۱۵.۶ درصد، خوزستان با ۱۵.۵ درصد و یزد با ۱۵.۴ درصد قرار دارند.
این در حالی است که نرخ بیکاری در استان لرستان بهار سال گذشته ۱۱.۸ درصد بوده است و امسال با ۴.۱ درصد افزایش مواجه بوده است.
۲۷ میلیون نفر به دنبال کار هستند
رئیس مرکز آمار ایران در سخنانی بابیان اینکه ۲۷ میلیون و ۴۰۰ هزار نفر در کشور دنبال کار هستند، افزود: سه میلیون و ۳۰۰ هزار نفر بیکار مطلق در کشور وجود دارد که یعنی طی این مدت هیچ کاری نکرده‌اند و معادل ۱۲.۱ درصد را شامل می‌شود.
انوشیروان محسنی بندپی سرپرست وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی هم با اشاره به وضعیت اشتغال در کشور و اینکه سالانه حدود ۸۰۰ هزار نفر وارد بازار کار می‌شوند، گفت: دولت متعهد شده است در سال جاری بیش از ۹۵۰ هزار شغل ایجاد کند.
دولت متعهد شده است در سال جاری بیش از ۹۵۰ هزار شغل ایجاد کند
وی با تأکید بر اینکه باید دولت در خصوص اشتغال روستایی برنامه‌های مدونی دارد، گفت: با برخورداری از یک و نیم میلیارد دلار از صندوق توسعه ملی و همچنین شش هزار میلیارد تومان آورده چهار بانک شرایط فراهم می‌شود تا بارونق کشاورزی، صنایع‌دستی و گردشگری اشتغال پایدار روستایی ایجاد شود.
محسنی بندپی با تأکید بر اینکه باید زمینه ماندگاری روستاییان در روستاها فراهم شود، گفت: طبق برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده زمینه اشتغال ۱۵۰ هزار روستایی فراهم می‌شود.
در جلسه اخیر سؤال نمایندگان از رئیس‌جمهور نیز، سؤال سوم نمایندگان مردم در مجلس در خصوص علت افزایش بیکاری بود که در این بخش نیز نمایندگان با ۷۴ رأی موافق، ۱۹۰ رأی مخالف و ۸ رأی ممتنع از مجموع ۲۷۲ نماینده حاضر در صحن پاسخ‌های رئیس‌جمهور را قانع‌کننده ندانستند.
اما روند افزایش نرخ بیکاری در استان‌های محروم کشور آنجا نگران‌کننده‌تر می‌شود که با افزایش تورم هم همراه باشد و شاخصی به نام شاخص فلاکت برای تعریف میزان محرومیت این استانها تعریف شود. چهارمحال و بختیاری، کرمانشاه و لرستان به ترتیب با ۳۲.۹ درصد، ۳۰.۵ و ۲۶.۴ درصد سه استان نخست کشور در شاخص فلاکت به‌حساب می‌آیند و استان‌های سیستان و بلوچستان، آذربایجان غربی، خوزستان، یزد، ایلام و البرز در رده‌های بعدی شاخص فلاکت قرارگرفته‌اند.
از همین آمار مشخص می‌شود که چه استان‌هایی در کشور جمعیت بالایی از بیکاران را در خود جای‌داده‌اند و برنامه‌ریزی‌ها برای ایجاد اشتغال در آن‌ها باید با جدیت و قوت ویژه‌ای دنبال شود؛ موضوعی که در شعارها و سیاست‌گذاری‌های مختلف بارها اعلام‌شده اما هنوز این برنامه‌ریزی‌ها در عمل چیزی را تغییر نداده است.
بیکاری دغدغه نخست لرستانی‌ها است
بگذارید کمی عقب‌تر برویم، به تابستان سال ۹۳ و زمانی که در ارتقایی شگفت‌انگیز نرخ بیکاری در لرستان با هفت درصد کاهش به ۱۳.۳ درصد رسید، موضوعی که خیلی زود مسئولان لرستان را مشعوف کرد تا این شادمانی تا بهار سال بعد ادامه داشته باشد.
بهار سال ۹۴ مرکز آمار ایران بازهم حامل خبر خوشی برای لرستانی‌ها بود، خبری که حکایت از کاهش نرخ بیکاری در این استان به ۱۰.۷ درصد داشت تا استانی که سال‌ها عنوان قهرمانی بیکاری را یدک می‌کشید حالا به میانه‌های جدول بیکاری بیاید.
ورود لرستان به جرگه استان‌های وسط جدولی درزمینهٔ نرخ بیکاری به‌رغم اینکه از سوی مسئولان به‌عنوان دستاوردی ویژه اعلام می‌شد اما همچنان نگرانی‌های مردم این استان را رفع نکرد تا بیکاری همچنان دغدغه نخست لرستانی‌ها باشد.
تا اینجای ماجرا روند کاهشی نرخ بیکاری در لرستان در نوع خود قابل‌توجه بود، اما گزارش مرکز آمار ایران در زمستان ۹۴ حکایت از نرخ بیکاری ۱۴.۵ درصدی برای لرستان دارد؛ شاید لرستان با این نرخ بیکاری همچنان تا صدر جدول بیکاران فاصله داشته باشد ولی مقایسه این رقم با نرخ بیکاری ۱۱.۵ درصدی زمستان ۹۳ و ۱۰.۷ درصدی بهار ۹۴ به‌نوعی رشد بیکاری در این استان را نشان می‌دهد.
پای «اشتغال ناقص» در میان است
ماجرا آنجا عمیق‌تر می‌شد که نام لرستان در صدر لیست استان‌های با نرخ اشتغال ناقص قرار دارد، اما اشتغال ناقص یعنی چه؟
افراد دارای اشتغال ناقص شامل تمام شاغلانی است که در هفته مرجع، حاضر در سرکار یا غیب موقت از محل کار بوده و به دلایل اقتصادی نظیر رکود کاری، پیدا نکردن کار با ساعت کار بیشتر، قرار داشتن در فصل غیر کاری و کمتر از ۲۴ ساعت کارکرده، خواهان و آماده برای انجام کار اضافی در هفته مرجع بوده‌اند.
اشتغال ناقص چگونه محاسبه می‌شود؟ سهم اشتغال ناقص عبارت است از نسبت جمعیت دارای اشتغال ناقص به جمعیت شاغل، ضرب‌در ۱۰۰.
به زبان ساده اشتغال ناقص نشان‌دهنده ریسک بالای بازار کار و احتمال افزایش نرخ بیکاری ناگهانی به دنبال از دست رفتن اشتغال است، موضوعی که در لرستان وضعیت آن نسبت به دیگر استانها بحرانی‌تر گزارش‌شده است.
کارشناسان طبق تعریف اشتغال ناقص که می‌گوید نوعی از اشتغال است که فرد امکان فعالیت به میزان ۴۴ ساعت در هفته (میزان استاندارد) را ندارد و به دلیل شرایط بنگاه و بازار و ...، این نوع اشتغال با درآمد کامل همراه نیست و شاغلان امکان تأمین مخارج خود را در اشتغال ناقص نخواهند داشت.
ریسک بالای بازار لرستان و حباب اشتغالی که ترکید
قرارگیری لرستان در صدر استان‌های با اشتغال ناقص نگرانی‌ها را در این زمینه مضاعف کرد و نشان داد که روند کاهشی نرخ بیکاری در لرستان طی سال‌های اخیر به‌مانند حباب بوده که امکان ترکیدن آن وجود داشت و حالا این حباب ترکیده است!
روند کاهشی نرخ بیکاری لرستان که از نیمه‌های سال ۹۳ شروع‌شده بود و تا بهار ۹۴ هم ادامه داشت حالا شکل سینوسی به خود گرفته و آمار بهار ۹۷ حکایت از رشد بالای بیکاری در این استان است و نرخ بیکاری این استان از ۱۱.۸ بهار سال گذشته به ۱۵.۹ در بهار امسال رسیده است.
اما علت این افزایش ۴.۱ درصدی نرخ بیکاری در لرستان چیست؟
گودرز امیری معاون اقتصادی استانداری لرستان علت موضوع را افزایش جمعیت فعال استان می‌داند و می‌گوید: احصاء آمار اشتغال و بیکاری توسط مرکز آمار انجام می‌شود و گاها به‌صورت فصلی اتفاق می‌افتد، معمولاً در فصل تابستان و بهار درصد بیکاری بیشتر است و ما جمعیت فعالمان افزایش پیداکرده است و تعدادی به استان برگشته‌اند و به همین دلیل آمار بیکاری استان در فصل بهار ۱۵.۹ درصد اعلام‌شده است.
بیکاری در استان رشد داشته و یکی از دلایل آن این است که جمعیت فعالمان ۲.۵ درصد بیشتر شده است
وی افزود: در مقایسه با سال گذشته که نرخ بیکاری حدود ۱۲ درصد بود، بیکاری در استان رشد داشته و یکی از دلایل آن این است که جمعیت فعالمان ۲.۵ درصد بیشتر شده است.
افزایش جمعیت فعال لرستان را می‌توان از شاخص نرخ مشارکت اقتصادی احصاء کرد؛ نرخ مشارکت اقتصادی عبارت است از نسبت جمعیت فعال(شاغل و بیکار) به جمعیت در سن کار و این شاخص در مورد لرستان در بهار سال گذشته ۳۴.۲ بوده و امسال به ۳۶.۶ رسیده است.
وارث جمعیت جویای کاری هستیم که بالای ۶۰ درصد آن‌ها مهارت ندارند
مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی لرستان در این رابطه با اشاره به اینکه متولی روند افزایشی و کاهشی شاخص‌های اقتصادی ازجمله نرخ بیکاری مرکز آمار ایران است، اظهار داشت: ما هیچ دخالتی در سرشماری، برآوردها و تعیین جامعه هدف آمارگیری نداریم؛ تنها مرجع رسمی اعلام نرخ بیکاری در کشور هم‌مرکز آمار است.
علی آشتاب بابیان اینکه در حال حاضر جمعیت لرستان یک‌میلیون و ۸۰۰ هزار نفر است و جمعیت فعال این استان ۵۵۱ هزار و ۶۳۲ نفر اعلام‌شده است، تصریح کرد: نرخ مشارکت اقتصادی لرستان در بهار سال گذشته ۳۴.۲ بوده و در بهار ۹۷ به ۳۶.۶ رسیده است؛ این افزایش به معنای کاهش نرخ بیکاری نیست، این افزایش به این معنی است که ورودی بازار کار بیشتر شده و فارغ‌التحصیلان بیشتری وارد بازار کارشده‌اند.
وی یادآور شد: بنابراین شاخص نرخ مشارکت اقتصادی می‌تواند روی افزایش بیکاری هم اثر داشته باشد، فرد دانشجو بوده و امروز فارغ‌التحصیل شده و به جمع افراد جویای کار اضافه‌شده است.
مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی لرستان با تأکید بر اینکه باید برای تقویت فرهنگ کار و تخصصی شدن رشته‌های تحصیلی در دانشگاه تلاش کنیم، افزود: ما وارث جمعیت جویای کاری هستیم که بالای ۶۰ درصد آن‌ها مهارت ندارند، وقتی مهارت نداشته باشند اقبال برای جذب آنان در مراکز اقتصادی کم می‌شود.
به گفته آشتاب باید ارتباط بین صنعت و دانشگاه ارتقا یابد، دانشجو هم آموزش تئوری داشته باشد هم عملی، چرا که هر کارفرمایی هم دنبال این است که قیمت تمام‌شده محصول و خدمت خود را کاهش دهد و این کار با جذب نیروی ماهر اتفاق می‌افتد.
وی ادامه داد: ما به دنبال این هستیم که با استفاده از امکانات فنی و حرفه‌ای، مراکز کاریابی، طرح کارورزی و ... ارتقای مهارت فارغ‌التحصیلان دانشگاهی را داشته باشیم.
مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی لرستان یادآور شد: البته آمار بیکاری فصلی مبنای قطعی برای یک سال نیست.
وعده‌هایی که بیکار ماندند و برای لرستانی‌ها شغل نشدند
این در حالی است که در سال‌های اخیر لرستانی‌ها شاهد دادن وعده‌های متعددی از سوی مسئولان امر برای ایجاد اشتغال در استان بوده‌اند؛ وعده‌هایی که هیچ‌کدام به ثمر نرسید و امروز جمعیت بالای بیکارانی که اغلب آن‌ها دانش‌آموخته مراکز علمی کشور هستند ناامید از پیدا کردن کار در استان خود به استان‌های دیگر مهاجرت می‌کنند؛ موضوعی که باعث شده تا لرستان یکی از استان‌های مهاجر فرست کشور باشد.
استاندار لرستان نیز در سخنانی با اشاره به اینکه در مورد اشتغال ما به‌عنوان استان نمی‌توانیم دقیقاً تعریف کنیم چه اشتغالی ایجاد می‌شود، بخشی از اشتغال حاصل جریانات کلی اقتصاد است، اظهار داشت: همه منابع دولت که در استان نیست، خیلی‌ها خودشان منابع دارند و گردش مالی در بین خود مردم نیز هست، تنها اشتغالی که دقیقاً می‌توانیم اعلام کنیم اشتغالی است که از طریق طرح‌های اقتصادی به ما وصل می‌شود و مجوز می‌گیرد و تسهیلات می‌دهیم.
شیوه ارائه آمار اشتغال در لرستان درگذشته درست نبوده است
سید موسی خادمی بابیان اینکه بنابراین سرجمع اشتغال ایجادشده را از طریق آمار می‌توان به دست آورد، تصریح کرد: مبنای سند اشتغال قبلی لرستان غلط بود، ارائه آمار ایجاد اشتغال درگذشته در استان به این شکل بوده که به‌طور مثال اداره راه و شهرسازی چه میزان اعتبار دارد و به ازای هر شغل چقدر اعتبار نیاز است و بنابراین به ازای میزان اعتبار این دستگاه چه تعداد شغل ایجاد می‌شود.
وی با تأکید بر اینکه این شیوه ارائه آمار درست نیست، افزود: در مورد دیگری بنیاد شهید تعدادی از افراد را برای شاغل شدن به دستگاه‌ها معرفی کرده بود و این تعداد در آمار اشتغال ثبت‌شده بود و از سوی دیگر اداره مربوطه‌ای که شخص را به کار گرفته بود نیز این افراد را در آمار ایجاد اشتغال خود ثبت کرده بود.
استاندار لرستان با اشاره به اینکه بحث ما این بود که روش تدوین آمار اشتغال استان اشتباه است، ادامه داد: در حال حاضر نیز اعلام نمی‌کنم که ۳۰ هزار شغل در استان ایجاد می‌کنم، ممکن است بعضی‌ها در کشور چنین آماری را بگویند اما من به لحاظ علمی این کار را درست نمی‌دانم.
کاهش آمار بیمه اجباری نشان از رشد بیکاری در استان دارد
قبول دارم نرخ بیکاری در استان بالا است و باید تلاش کنیم از منابع دولتی و بخش خصوصی برای ایجاد اشتغال استفاده کنیمخادمی بابیان اینکه میزان اشتغال ایجادشده در استان را می‌توان با استناد به آمار بیمه‌ای اعلام کرد که وقتی به آمار بیمه اجباری نگاه می‌کنیم می‌بینیم این آمار در استان کاهش دارد، تصریح کرد: قبول دارم نرخ بیکاری در استان بالا است و باید تلاش کنیم از منابع دولتی و بخش خصوصی برای ایجاد اشتغال استفاده کنیم.
اما تحلیل آمارهای مختلف و سخنان مسئولان ما را به یک جمع‌بندی نهایی می‌رساند؛ نخست آنکه برای تثبیت اشتغال ایجادشده اقدامی نشده و عوامل اقتصادی مختلف ازجمله رکود منجر به ناپایداری شغل شده است؛ دوم آنکه جمعیت فعال و جویای کار افزایش‌یافته و در مقابل فرصت شغلی برای این افراد ایجاد نشده است؛ سوم اینکه جمعیت فعال کشور که عمده آن را فارغ‌التحصیلان جویای کار تشکیل می‌دهد فاقد مهارت‌های لازم برای اشتغال در عرصه‌های مختلف اقتصادی، صنعتی، کشاورزی و ... هستند.
از سوی دیگر بی‌ثباتی اقتصاد کشور باعث شده تا جوانان کمتر ریسک حضور در بازار را داشته باشند و به دنبال دریافت تسهیلات اعطایی از سوی نهادهای مختلف و ایجاد شغل برای خود و کارآفرینی برای دیگر جوانان باشند. همین عامل باعث شده تا جوانانی هم که در گذشته برای ایجاد کسب‌وکار جدید ریسک کرده و شغلی برای خود دست‌وپا کرده‌اند حالا قدرت رقابت و فعالیت در بازار را از دست بدهند.
نظر شما